Rygor natychmiastowej wykonalności zobowiązania z tytułu wynagrodzenia za pracę
Jak wiemy umowa o pracę jest umową dwustronną. Pracownik zobowiązuje się wykonywać pracę na rzecz pracodawcy, natomiast pracodawca zobowiązuje się za wykonywaną pracę uiszczać wynagrodzenie. Dla wielu osób wynagrodzenie za pracę stanowi jedyne lub główne źródło dochodu gwarantujące możliwość utrzymania siebie i nierzadko swojej rodziny. Z tego względu nieterminowe uiszczanie, czy wręcz stałe niepłacenie wynagrodzenia za pracę przez pracodawcę należy uznać za co najmniej trudną i uciążliwą sytuację dla pracownika. W takich przypadkach rygor natychmiastowej wykonalności w znacznym stopniu ułatwia faktyczne odzyskanie pieniędzy za wykonaną pracę.
Rygor natychmiastowej wykonalności
Czas odzyskiwanie należności z tytułu zaległego wynagrodzenia za pracę jest dla pracownika odczuwalny. Sytuacja może stawać się dokuczliwa nawet gdy w praktyce czynności przez sądy pracy wykonywane są szybciej niż w przypadku innych spraw cywilnych. Co do zasady zasądzone należności pieniężne mogą być egzekwowane wyłącznie po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego, jego uprawomocnieniu się, a następnie nadaniu mu klauzuli wykonalności. W celu przyśpieszenia odzyskiwania należności z tytułu wynagrodzenia za pracę ustawodawca zawarł jednakże unormowania nakazujące sądowi pracy nadać rygor natychmiastowej wykonalności na wyrok zasądzający należności pracownicze – w szczególności w art. 4772 § 1 k.p.c. oraz art. 4776 k.p.c.
Zgodnie ze wskazanym art. 4772 § 1 k.p.c. sąd zasądzając należność na rzecz pracownika z urzędu nada rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Oznacza to, że wyrok wydany przez sąd pracy w I instancji będzie (w części) stanowił tytuł egzekucyjny, któremu sąd na wniosek wierzyciela nada klauzulę wykonalności. Tak więc nawet w przypadku wniesienia apelacji lub jakiegokolwiek innego środka odwoławczego przez pracodawcę, na wniosek pracownika – wierzyciela, zostanie nadana klauzula wykonalności z ograniczeniem do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za pracę, który to po uzyskaniu tytułu wykonawczego będzie mógł wnieść o wszczęcie egzekucji. Warto pamiętać, że wzmianka o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności z określeniem ograniczenia (jednomiesięcznego wynagrodzenia) powinna znajdować się w sentencji wyroku – w innym przypadku sąd oddali wniosek o nadanie klauzuli wykonalności.
Art. 4776 k.p.c. rozszerza uprawnienia pracownika – w przypadku oddalenia apelacji pracodawcy lub zasądzenia należności na rzecz pracownika przez sąd II instancji świadczenia te stają się natychmiast wykonalne, a sąd w dniu ogłoszenia wyroku zobowiązany jest z urzędu wydać wierzycielowi (pracownikowi) tytuł wykonawczy uprawniający do wszczęcia egzekucji przeciwko pracodawcy.
Należy jednak zauważyć, iż po wniesieniu powództwa o zapłatę z tytułu zaległego wynagrodzenia za pracę sprawa najczęściej kierowana jest do postępowania upominawczego, w którym to wydany zostanie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. W takim przypadku rygor natychmiastowej wykonalności nie zostanie nadany – co wynika głównie z dwóch przyczyn – w treści art. 4772 § 1 k.p.c. jest mowa wyłącznie o wyrokach. Po drugie w przypadku wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez pozwanego nakaz traci moc w zaskarżonej części – co w przypadku wydania tytułu wykonawczego i wszczęcia egzekucji świadczeń pieniężnych skutkowałoby umorzeniem postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 5 k.p.c.
Pomimo tego omawiana regulacja w mojej ocenie pozytywnie wpływa na realizację uprawnień pracowniczych, przyspieszając możliwość odzyskania należności.
