Rozwód a zmiana nazwiska
W następstwie orzeczenia przez Sąd rozwodu, a więc po uprawomocnieniu się wyroku, przychodzi również czas na uporządkowanie osobistych spraw. W tym zadecydowania o ewentualnej zmianie nazwiska. Byli małżonkowie często nie wyobrażają sobie, że po rozwodzie będą dalej nosić i korzystać z nazwiska drugiego małżonka, z którym nierzadko bywają skonfliktowani. Należy bowiem pamiętać, że Sąd przeprowadzając postępowanie rozwodowe w ogóle nie zajmuje się i nie rozstrzyga kwestii nazwisk byłych małżonków. Zmiana nazwiska należy do kategorii spraw administracyjnych. Pojawia się zatem pytanie – czy i jak można dokonać zmiany swojego nazwiska w chwili prawomocnego orzeczenia przez Sąd rozwodu?
Jak wrócić do swojego poprzedniego nazwiska?
Rozwiedziony małżonek, który w chwili zawarcia związku małżeńskiego zmienił swoje dotychczasowe nazwisko na nazwisko drugiego małżonka ma możliwość powrotu do nazwiska, które nosił przed zawarciem związku małżeńskiego. Następuje to w formie oświadczenia złożonego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem. Warto dodać, że nie istnieje możliwość złożenia tego typu oświadczenia przed innym organem, jak np. Prezydentem miasta czy Burmistrzem. Jednocześnie, jak zostało wspomniane już wcześniej, Sąd prowadzący postępowanie rozwodowe również nie jest uprawniony do przyjęcia takiego oświadczenia. Niestety nie ma możliwości jego złożenia za pośrednictwem umocowanego pełnomocnika. Co więcej, przedmiotowe oświadczenie nie może także zostać wysłane pocztą. Rozwiedziony małżonek może przy tym wrócić jedynie do poprzedniego nazwiska, które nosił przed zawarciem związku małżeńskiego. Warto mieć na uwadze, iż poprzednie nazwisko nie jest tym samym co nazwisko rodowe. Jeżeli zatem rozwiedziony małżonek przed zawarciem związku małżeńskiego nosił jeszcze inne nazwisko np. swojego poprzedniego małżonka, to może wrócić wyłącznie do tego ostatniego nazwiska, a nie swojego nazwiska rodowego.
Zmiana nazwiska - termin i kwestie formalne
Jak zostało wspomniane powyżej, w celu zmiany nazwiska konieczne jest złożenie stosownego oświadczenia. Co szczególnie istotne, oświadczenie to należy złożyć najpóźniej w ciągu trzech miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. Tylko w ten sposób i w takim terminie małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Zmiana nazwiska po upływie terminu trzech miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego może nastąpić jedynie w trybie ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska. Za przyjęcie oświadczenia o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem związku małżeńskiego pobierana jest opłata skarbowa w wysokości 11 zł, którą można uiścić w kasie urzędu stanu cywilnego, bądź przelewem na rachunek bankowy wskazany np. na stronie internetowej. Jeżeli sprawa miałaby być załatwiana przed konsulem, to wtedy opłata wynosi 50 EUR opłaty konsularnej. W praktyce wygląda to w ten sposób, że kierownik urzędu stanu cywilnego albo konsul przyjmie oświadczenie o zmianie nazwiska, a następnie przygotuje odpowiedni protokół, który należy podpisać. Potem kierownik urzędu stanu cywilnego albo konsul prześle wszystkie niezbędne dokumenty do urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt małżeństwa, w celu dołączeniu wpisu o nazwisku (czyli tzw. wzmianki dodatkowej). W momencie gdy ta informacja (wzmianka) zostanie naniesiona, odpis skrócony tego aktu będzie zawierał już aktualne nazwisko.
Czy można żądać, aby były małżonek zmienił nazwisko?
W praktyce można spotkać się z pytaniami i wątpliwościami odnośnie tego, czy można żądać, aby to były małżonek wrócił do swojego poprzedniego nazwiska. Kwestia ta została rozstrzygnięta w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1978 r., sygn. akt IV CZ 11/78, w którym to Sąd stwierdził, że: „Były mąż nie może domagać się odebrania swojej byłej żonie prawa do nazwiska nabytego przez małżeństwo, jako że Kodeks rodzinny i opiekuńczy takiej możliwości nie przewiduje.”. Przywołane orzeczenie pozostaje aktualne, a tym samym na dzień dzisiejszy nie ma wątpliwości, że dany małżonek nie może żądać od swojego byłego małżonka zmiany nazwiska. Innymi słowy tylko osoba, której dotyczy zmiana nazwiska, może decydować, jakie nazwisko będzie nosić po orzeczeniu rozwodu.
