Błędne oszacowanie wartości zajętych ruchomości przez komornika sądowego – jak można przeciwdziałać?
Komornik sądowy dokonując zajęcia ruchomości zobowiązany jest wykonać szereg czynności, które wchodzą w skład procedury zajęcia. Przede wszystkim musi oznaczyć ruchomość, określić jej dozorcę oraz wskazać szacunkową wartość. Zasadniczo takiego oszacowania dokonuje komornik sądowy podczas zajęcia ruchomości, oznaczając jej wartość na protokole zajęcia. W niektórych przypadkach komornik sądowy nie może osobiście szacować wartości ruchomości. W takich sytuacjach jest on zobowiązany do zlecenia takiego oszacowania biegłemu. Może jednak okazać się, że oszacowanie wartości zajętych ruchomości jest błędne. Najczęściej wartość jest zaniżana względem wartości rynkowej. Jak w takich sytuacjach można przeciwdziałać?
Zastrzeżenia do oszacowania – środek przeciwdziałający błędnemu oszacowaniu wartości
Jak wcześniej wspomniano zdarza się, że wartość oszacowanej przez komornika ruchomości jest niezgodna z rzeczywistością. Błędne oszacowanie wartości szczególnie istotne jest, w chwili zaniżania wartości danej rzeczy względem jej wartości rynkowej. W takim przypadku stronom przysługuje środek w postaci zastrzeżeń do oszacowania. Warto wziąć pod uwagę, iż termin ich wniesienia jest znacznie krótszy od terminu na złożenie skargi na czynności komornika. Jego długość oraz moment od którego biegnie zależy od tego czy strona była obecna przy zajęciu.
W razie obecności strony przy zajęciu ruchomości, niedokonania oszacowania wszystkich ruchomości z uwagi na ich ilość, czy w razie zaistnienia innych przesłanek uniemożliwiających wniesienie zastrzeżenia do protokołu, zastrzeżenia do oszacowania powinny być zgłoszone niezwłocznie do protokołu. Oznacza to, że muszą one zostać zgłoszone jeszcze w trakcie czynności terenowych.
Natomiast jeżeli strony (w tym dłużnika) nie było przy zajęciu termin na ich zgłoszenie wynosi trzy dni od otrzymania zawiadomienia protokołu zajęcia.
Warto zaznaczyć, że komornik sądowy dokonujący zajęcia zobowiązany jest pouczyć strony o możliwości i terminach wniesienia tego typu zastrzeżeń. W przypadku niewypełnienia tego obowiązku strona występująca bez profesjonalnego pełnomocnika może wnieść zastrzeżenia także po upływie tego terminu.
Błędne oszacowanie wartości - rozbieżność poglądów w przypadku braku pouczenia
Należy jednak podkreślić, iż część orzecznictwa (w tym Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 38/11) stoi na stanowisku, iż brak pouczenia nie wpływa na bieg terminu do wniesienia środka odwoławczego. Jedynie stanowi on podstawę do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do jego wniesienia. Odmienny pogląd został wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 06 marca 1972 r., sygn. akt III CZP 27/71 oraz w Postanowieniu z dnia 12 lutego 2020 r., sygn. akt I CZ 116/09, zgodnie z którym brak pouczenia skutkuje niedopuszczalnością odrzucenia środka odwoławczego w przypadku błędnego pouczenia, bądź jego braku. Z uwagi na rozbieżność poglądów, w przypadku braku pouczenia o możliwości zgłoszenia zastrzeżeń do oszacowania, warto każdorazowo złożyć wraz z nimi wniosek o przywrócenie terminu.
Skutki wniesienia zastrzeżeń do oszacowania
Wniesienie zastrzeżeń skutkuje powołaniem biegłego przez komornika sądowego, który dokona ich oszacowania. Dopiero po uprawomocnieniu się zajęcia oraz oszacowaniu zajętych ruchomości komornik może wyznaczyć pierwszy termin ich licytacji.
W przypadkach, w których komornik jest zobligowany do wyznaczenia biegłego, ale zaniecha spełnienia tego obowiązku wnieść można skargę na czynności komornika. Komornik bowiem narusza przepisy postępowania, które obligują go do zasięgnięcia opinii biegłego – w tym w przypadku gdy wartość rzeczy ruchomej przekracza 25 tys. zł.
Należy mieć na względzie, iż koszty sporządzenia opinii przez biegłego co do zasady obciążają dłużnika. Dzieje się tak jeżeli jest ona niezbędna do przeprowadzenia celowej egzekucji (art. 770 § 1 k.p.c.). W postanowieniu kończącym postępowanie komornik wymieniając koszty opinii biegłego powoła się na art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych.
