Przejęcie ruchomości na własność przez wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym
Jednym ze sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych pozostaje egzekucja z ruchomości. Egzekucja tym sposobem pozostaje znacznie mniej skomplikowana niż w przypadku egzekucji z nieruchomości, lecz może wymagać więcej działań po stronie wierzyciela oraz organu egzekucyjnego niż w przypadku egzekucji z wierzytelności, wynagrodzenia za pracę czy emerytury.
Zasadniczym sposobem sprzedaży zajętych ruchomości – po ich oszacowaniu oraz uprawomocnieniu zajęcia jest sprzedaż w drodze licytacji publicznej. Wierzyciel nie musi składać wniosku o wyznaczenie pierwszego terminu licytacji celem jej wyznaczenia – termin ten powinien wyznaczyć komornik z urzędu, nawet przy biernej postawie wierzyciela. Działanie wierzyciela może być niezbędne, gdyby chciał by sprzedaż miała nastąpić w innym trybie – w szczególności w trybie elektronicznej licytacji ruchomości. Na marginesie warto wspomnieć, iż nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ułatwia sprzedaż ruchomości – dotychczas wniosek o wyznaczenie licytacji elektronicznej mógł jedynie pierwszy wierzyciel, na rzecz którego dokonano zajęcia. Obecnie wniosek taki może złożyć którykolwiek wierzyciel.
W przypadku bezskuteczności pierwszej licytacji komornik zobowiązany jest poinformować wierzyciela o powyższym – niezależnie czy licytacja odbędzie się w trybie tradycyjnym czy elektronicznym. W celu kontynuowania egzekucji z ruchomości niezbędne jest już działanie wierzyciela – w terminie dwóch tygodni jest zobowiązany do złożenia wniosku o wyznaczenie drugiego terminu licytacji, względnie oświadczenia o przejęciu na własność ruchomości. W przypadku niezłożenia któregokolwiek z powyższych wniosków w ustawowym terminie komornik obligatoryjnie umarza egzekucję skierowaną do tych ruchomości. W razie złożenia wniosku o przejęcie ruchomości na własność wierzyciel zobowiązany jest wskazać cenę za jaką przejmuje daną ruchomość, która nie może być niższa od ceny wywołania (która w tym momencie wynosi 3/4 sumy oszacowania). Wysokość wskazanej przez wierzyciela ceny będzie miała w szczególności znacznie, gdy egzekucję do ruchomości skierował więcej niż jeden wierzyciel – wówczas każdemu będzie przysługiwało uprawnienie do złożenia wniosku o przejęcie ruchomości, a pierwszeństwo do przejęcia rzeczy na własność będzie miał ten wierzyciel, który zaofiarował najwyższą cenę. Składając wniosek wierzyciel zobowiązany jest zapłacić całą cenę.
W razie wyznaczenia drugiej licytacji ruchomości cena wywołania wynosi już połowę wartości szacunkowej nieruchomości. W razie bezskuteczności licytacji wierzycielowi znów przysługuje prawo do przejęcia nieruchomości za cenę nie niższą od ceny wywołania (1/2 wartości nieruchomości). Musi w takim przypadku złożyć analogiczne oświadczenie, wskazać cenę oraz ją uiścić.
Warto nadmienić, iż ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia wierzyciela egzekwującego z obowiązku z obowiązku uiszczenia ceny. Możliwość taka wynika z 876 k.p.c., z którego to wynika uprawnienie do zaliczenia na poczet ceny nabycia egzekwowanej wierzytelności. Jak zauważa się w doktrynie celem skorzystania z takiego uprawnienia konieczne jest złożenie oświadczenia komornikowi sądowemu w formie pisemnej lub ustnej do protokołu. Złożenie takiego oświadczenia jest dopuszczalne w dwóch przypadkach – pierwszym, gdy nabywca jest jedynym wierzycielem egzekwującym oraz w sytuacji, gdy cena nabycia wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli egzekwujących i kosztów egzekucji. Z treści przepisu nie wynika jednak czy dopuszczalne jest złożenie takiego oświadczenia przez wierzyciela egzekwującego, gdy jego wierzytelność (lub przypadająca mu należność w razie dokonania wpłaty, gdy jest wielu wierzycieli) jest niższa od ceny przejęcia ruchomości. Z racji, iż ustawodawca nie wprowadza takiego rozróżnienia nie należy więc domniemywać ograniczenia stosowania takiego uprawnienia wyłącznie do wierzycieli, których wierzytelność przewyższa cenę nabycia. W razie jednak, gdy wierzytelność wierzyciela egzekwującego jest niższa konieczna jest dopłata pozostałej części ceny.
