O czym należy pamiętać sporządzając własnoręcznie testament?
W Kodeksie cywilnym przewidziano trzy różne formy testamentów zwykłych – testament allograficzny, notarialny i pisemny (tzw. holograficzny). Największą popularnością cieszą się testamenty sporządzane własnoręcznie oraz przed notariuszem. Chcąc w pełni oddać swoją wolę w zakresie rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci należy jednak pamiętać o kilku rzeczach. Nie muszą wydawać się one w pierwszym momencie istotne, a wpływają na to jak mogą zakończyć się postępowania w przypadku sporu pomiędzy spadkobiercami powołanymi do spadku, a ewentualnymi spadkobiercami, którzy powołani byliby w drodze ustawy.
Który testament jest ważny, jeżeli jest ich kilka?
Zdarzają się sytuacje, w których sporządzono w przeciągu lat nawet kilka testamentów. W takich okolicznościach poprzednie testamenty zasadniczo pozostają nadal w mocy. Jednak wyłącznie w zakresie, w którym nie pozostają w sprzeczności z nowopowstałym. Poprzedni testament może być również odwołany. Dzieje się tak poprzez zawarcie w nowym testamencie oświadczenia, iż wolą sporządzającego jest odwołanie poprzedniego testamentu lub testamentów, zniszczenie go albo pozbawienie go cech ważności. Co istotne testament zawierać może rozrządzenia wyłącznie jednej osoby. Nie ma możliwości sporządzić go wspólnie, np. z mężem lub żoną – dotyczy on wyłącznie woli sporządzającego.
Ważność testamentu – jakie warunki musi spełniać?
Co istotne sporządzić testamentu nie możemy poprzez wydrukowanie jego treści oraz opatrzenie go podpisem. Ustawodawca wymaga by cały testament spisany był ręcznie przez spadkodawcę. Po sporządzeniu treści testamentu należy go podpisać. Warto także pamiętać o wskazaniu daty jego sporządzenia. Pomoże to ustalić kolejność sporządzania testamentów, w przypadku istnienia kilku nieodwołanych testamentów. Tym samym ułatwia określenie który i w jakim zakresie pozostaje w mocy. Brak oznaczenia daty jego sporządzenia nie musi powodować utraty jego ważności, jednak może wywoływać wątpliwości co do jego treści, zdolności do sporządzenia testamentu (np. w przypadku późniejszego ubezwłasnowolnienia – chociażby częściowego) czy też wspomnianej wyżej sytuacji występowania kilku testamentów.
Kto może napisać testament?
Sporządzić testament może wyłącznie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Zatem testamentu nie można sporządzić w sytuacji ubezwłasnowolnienia częściowego lub całkowitego oraz co do zasady po ukończeniu 18 r.ż. Do sporządzenia testamentu nie możemy upoważnić osoby trzeciej – może on zostać sporządzony tylko osobiście.
Powołać do spadku można zarówno jedną osobę, jak i kilka osób –już nawet poprzez ich wymienienie czy też przeznaczenie (rozrządzenie) składnikami majątkowymi niemal wyczerpującymi przedmiot spadku (961 k.c.). Jeżeli powołani zostaną spadkobiercy poprzez ich wymienienie, a powołując nie wskażemy mającego przypadać na ich rzecz udziału w spadku to spadkobiercy zostaną powołani do spadku w częściach równych. Kwestie związane z powołaniem do spadku, zapisami testamentowymi czy poleceniami są na tyle rozległe, że poświęcone im będą kolejne artykuły.
Podsumowanie
Na koniec warto zaznaczyć, iż w przypadku powołania do spadku na podstawie testamentu będziemy mieli do czynienia z instytucją zachowku. Uprawnieni są do niego zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, gdyby nie został sporządzony testament. Pozbawić prawa do zachowku można np. poprzez wydziedziczenie. Może to zostać skutecznie dokonane wyłącznie w określonych prawem przypadkach (art. 1008 k.c.), a sama przyczyna powinna zostać wskazana w treści testamentu. Należy przy tym dodać, że może zostać zawarta także umowa o zrzeczenie się dziedziczenia. Z mocy prawa obejmuje ona również zrzeczenie się prawa do zachowku. Umowa taka może zostać zawarta wyłącznie w formie aktu notarialnego.
